یک باغبان ماهر به خوبی میداند که اگر پس از کاشت نهالها در باغ، آنها را به حال خود رها کند و در رشد و تربیتشان دخالت نکند، نهایتاً با درختانی بینظم مواجه خواهد شد. شاخهها به هم پیچیده و تاج درخت متراکم میشود. این وضعیت باعث میشود که شاخههای بالایی روی شاخههای پایینی سایه بیندازند و نور کافی به بخشهای زیرین نرسد. با گذشت زمان، شاخهها خشک شده و میزان باردهی کاهش یافته و کیفیت محصولات افت میکند. مشکل رایج سالآوری نیز ناشی از همین مسئله است؛ یعنی یک سال محصول زیاد ولی کوچک داریم و سال بعد یا هیچ محصولی نداریم یا بسیار کم.
اگر تازه شروع به احداث باغ کردهاید یا باغ شما مشکلات یک باغ بینظم را دارد، راهکار استفاده از انواع هرس متناسب با شرایط خاص باغتان است. زمان مناسب برای هرس از همان سال اول کاشت آغاز میشود، یعنی وقتی نهال را کاشتهاید. اما اگر باغی خریدهاید که دارای درختان بزرگ است یا اگر خودتان آن را احداث کردهاید ولی تاکنون دست به هرس نزدهاید، هنوز فرصت دارید.
باغبانی دلسوز کسی نیست که از قطع کردن شاخهها ناراحت شود بلکه کسی است که با آگاهی کامل اقدام به هرس کرده تا چارچوب مناسبی برای باروری بهتر ایجاد کند.
باغبان عزیز، همراه نهالوند باشید تا بهترین زمان برای هرس ۲۵ نوع درخت محبوب ایران را بشناسید!
مفهوم و ضرورت هرس درختان
برخی افراد بر این باورند که هرس درختان تنها به معنای قطع شاخههای ظاهراً اضافی است. اما در واقع، هرس به معنای قطع و حذف کامل یا جزئی بخشهایی نظیر شاخه، برگ، گل، میوه و حتی پوست و ریشه میباشد که با هدف ایجاد فرم و ساختار مناسب برای درخت یا افزایش رشد و باروری آن انجام میشود.
فواید هرس درختان: بررسی علمی
اگر هرس درختان بهطور صحیح انجام شود، نه تنها میتوان شاهد بهبود در میوهدهی بود، بلکه از مزایای فراوان دیگری نیز بهرهمند شد. در مقاله “مزایای هرس درختان” به این موضوعات پرداختهایم و دلایل قانعکنندهای برای اهمیت این کار ارائه کردهایم.
زمانبندی بهینه هرس: اصول و مبانی
چه زمانی بهترین زمان برای هرس درختان است؟ این موضوع به نوع درخت، نوع هرس و شرایط آب و هوایی بستگی دارد و برای هر درخت متفاوت است. اما چند نکته کلی وجود دارد که میتواند شما را متقاعد کند:
درختان خزانپذیر را بهتر است از اواخر پاییز تا اوایل بهار، زمانی که به خواب زمستانی میروند، هرس کنید. این زمانبندی باعث میشود تا رشد جدید با انرژی بیشتری آغاز شود.
برای درختانی مانند گیلاس و آلو، تابستان بهترین زمان برای هرس است. این کار کمک میکند تا خطر ابتلا به بیماریهایی مثل برگ نقرهای کاهش یابد.
در مورد درختانی که پس از زخمی شدن شیرابه زیادی تولید میکنند مانند سوزنیبرگها، افرا و راش، اواخر پاییز مناسبترین زمان برای هرس آنهاست.
به طور کلی، بر اساس فصلهای مختلف سال دو دسته اصلی داریم: هرس زمستانه (هرس سیاه) و هرس تابستانه (هرس سبز). انتخاب صحیح بین این دو روش نه تنها سلامت درختان شما را تضمین میکند بلکه زیبایی باغ یا فضای سبز شما را نیز حفظ خواهد کرد.
هرس زمستانه (سیاه): روشها و ملاحظات
هرس زمستانه درختان از زمان ریزش برگها تا بیدار شدن دوباره آنها قابل انجام است و این کار برای سلامت و رشد بهتر درختان بسیار ضروری است. اگر باغ شما بزرگ است، توصیه میکنیم که هرس را از اواخر پاییز آغاز کنید تا بتوانید به موقع کارها را به پایان برسانید. زمان مناسب هرس بسته به نوع درخت و شرایط آب و هوایی منطقه متفاوت است. برای مثال، درخت هلو نسبت به سرما حساسیت دارد، بنابراین بهترین زمان برای هرس آن اواخر زمستان است. اما برای درخت سیب، میتوانید این کار را اوایل زمستان انجام دهید.
در مناطق سردسیر، باید مراقب باشید که هرس زودهنگام ممکن است خطر سرمازدگی شاخهها را افزایش دهد؛ بنابراین اواخر زمستان که هوا ملایمتر شده بهترین زمان برای این کار محسوب میشود. اما در مناطق گرمسیر، بهتر است هرس اوایل زمستان صورت گیرد تا از مزایای کامل آن بهرهمند شوید. با رعایت این نکات ساده ولی مهم، میتوانید سلامت و باروری باغ خود را تضمین کنید!
هرس اندامهای درخت در فصل زمستان: راهنمای تخصصی
در زمستان، حرکت شیره پرورده به شدت کند میشود و مواد غذایی در تنه درخت ذخیره میشوند. بنابراین، انجام هرس فرم، هرس ریشه و حذف شاخههای خشک، بیمار یا آفتزده هیچ مشکلی برای درختان ایجاد نمیکند. این اقدامات نه تنها به سلامت درخت کمک میکنند بلکه باعث تقویت رشد آنها نیز خواهند شد.
هرس تابستانه (سبز): فنون و کاربردها
پس از زمستان، درختان شروع به رشد و نمو میکنند. اما اندامهای زائد مانند پاجوشهای ریشه، ساقه و تنه نیز رشد کرده و باعث ضعف درخت میشوند. برای جلوگیری از این مشکل، بهتر است هرس سبز را بر روی شاخههایی که رشدشان در اواسط تابستان یا اوایل پاییز به پایان رسیده است، انجام دهید. هرس سبز در اواسط تابستان بهترین زمان برای برخی گونههاست و میتواند به حفظ سلامت و قدرت درخت کمک کند.
هرس اندامهای درخت در فصل تابستان: دستورالعمل اجرایی
هرس تابستانه به عنوان یک روش مکمل برای برخی از درختان میوه مانند انگور، هلو، انجیر و سیب پاکوتاه بسیار مؤثر است. این فرآیند شامل هرس برگ، گل، ریشه و میوه و همچنین حذف نرکها و پاجوشهاست که با ایجاد زخم روی پوست ساقه و قطع انتهای شاخههای سریعالرشد در تابستان انجام میشود.
با کاهش شاخ و برگهای اضافی، تهویه گیاه بهتر شده و نور خورشید بیشتری به برگها میرسد که باعث افزایش کیفیت میوهها خواهد شد. جالبتر اینکه درختان تحت این شرایط سال بعد گلهای بیشتری خواهند داشت! هرس تابستانه به عنوان مکمل هرس زمستانه عمل کرده و رشد درخت را کنترل میکند؛ بنابراین باید با دقت انجام شود. حضور متخصصین گلخانه ایران هنگام هرس نه تنها مفید است بلکه ریسک احتمالی را نیز به صفر کاهش خواهد داد.
اوقات نامناسب هرس: بررسی اثرات مخرب
در برخی شرایط، هرس درختان میتواند به شدت مضر باشد و باید از آن اجتناب کرد. سه موقعیت وجود دارد که نباید درختان را هرس کنید:
اولاً، وقتی شیره درخت در حال جاری شدن است. اوایل بهار زمان مناسبی برای هرس نیست زیرا باعث ایجاد زخم روی شاخهها میشود و خروج شیره ممکن است زندگی یک شاخه یا حتی کل گیاه را تهدید کند. همچنین، این شیره بیرون زده حشرات و عوامل بیماریزا را جذب میکند.
ثانیاً، وقتی دما منفی ۴ درجه یا کمتر باشد. هرس کردن در این دما موجب شکستن و آسیب دیدن شاخهها شده و ظاهر گیاه نیز بهم ریخته خواهد شد؛ علاوه بر این، خطر حمله حشرات و عوامل بیماریزا افزایش مییابد.
سومین حالت زمانی است که هوا گرم و خشک باشد. در چنین شرایطی، درخت برای حفظ خود آب ذخیره میکند تا آسیب کمتری ببیند؛ اما با هرس کردن، رطوبت خود را از دست داده و با خطر مرگ مواجه خواهد شد.
با توجه به این نکات مهم درباره زمان مناسب برای هرس کردن آشنا شدید تا بتوانید بهترین تصمیمات را برای سلامت گیاهانتان بگیرید.
در این مقاله به بررسی زمان مناسب برای هرس درختان محبوب ایرانی خواهیم پرداخت.
جدول زمانبندی هرس درختان
ردیف | نام درخت | زمان هرس زمستانه | قسمتهایی که باید هرس شوند | زمان هرس تابستانه | قسمتهایی که باید هرس شوند |
1 | گردو | اواسط پاییز | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه، پاجوشها | تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
2 | بادام | اواخر زمستان | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
3 | پسته | اوایل تا اواخر زمستان | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه، پاجوشها | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
4 | فندق | اواسط تا اواخر زمستان (در صورت نیاز) | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه، پاجوشها | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
5 | عناب | اواسط زمستان (در صورت نیاز) | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه، پاجوشها | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
6 | سیب | اواسط زمستان | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه، پاجوشها | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
7 | گلابی | اواسط زمستان | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
8 | به | اواسط زمستان | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
9 | آلو | اوایل تا اواسط زمستان | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
10 | زردآلو | اواسط زمستان | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
11 | گوجه سبز | اوایل تا اواسط زمستان | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
12 | ازگیل | اواخر زمستان (در صورت نیاز) | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
13 | هلو | اواخر زمستان | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه، شاخههای یکساله | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
14 | شلیل | اواخر زمستان | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه، شاخههای یکساله | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
15 | گیلاس | اواسط زمستان | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه، پاجوشها | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
16 | آلبالو | اوایل تا اواخر زمستان | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
17 | خرمالو | اواخر زمستان (در صورت نیاز) | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
18 | انگور | اوایل بهار | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
19 | توت | اواخر زمستان | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
20 | انار | اواخر زمستان (در صورت نیاز) | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
21 | انجیر | اوایل بهار | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
22 | پرتقال | اواخر زمستان تا اوایل بهار (در صورت نیاز) | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
23 | لیمو ترش | اواخر زمستان تا اوایل بهار (در صورت نیاز) | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
24 | افرا | اواخر زمستان | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه | اواسط تابستان (در صورت نیاز) | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
25 | راش | اواخر زمستان | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه | اواسط تابستان (در صورت نیاز) | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
26 | مرکبات | اواخر زمستان تا اوایل بهار (در صورت نیاز) | شاخههای آفتزده، شاخههای فرعی به سمت داخل تنه | اواسط تابستان | شاخههای خشک و بیمار، برگهای اضافی |
تعیین زمان دقیق هرس: معیارهای تخصصی
هرس سیاه یا زمستانی واقعاً بهترین زمان برای هرس درختان میوه است. اما باید توجه داشت که زمان دقیق هرس به دوره جوانهزنی بستگی دارد. این فرآیند معمولاً در اواخر زمستان و پیش از گلدهی انجام میشود، که بسیار مهم است تا رشد سالم و پرثمر را تضمین کند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره زمان مناسب هرس، پیشنهاد میکنم به جدول زمانبندی هرس درختان که در این مقاله آمده است مراجعه کنید؛ این اطلاعات ارزشمند شما را به تصمیمگیری بهتر هدایت خواهد کرد.
محدودیتهای هرس: درختان ممنوعه
هرس درختان مخروطی مانند کاج، صنوبر و سرو میتواند به برگهای نامتعارف و کاهش شاخ و برگ منجر شود. همچنین، درختانی مانند افرا، توس و سایر گونههایی که صمغ دارند، اگر در بهار یا اوایل تابستان هرس شوند، ممکن است با از دست دادن شیره مواجه شوند که این امر باعث ضعیف شدن آنها میشود. نهالها و درختان تازه کاشته شده نیز که هنوز ریشههایشان در حال رشد است، برای تولید انرژی خود به تمامی شاخ و برگشان نیاز دارند. بنابراین بهتر است از هرس کردن این نوع درختان خودداری کنید تا سلامت آنها حفظ شود.
بررسی امکان هرس درختان در فصل پاییز
یک اصل مهم و اساسی درباره هرس کردن وجود دارد که نباید در پاییز درختان و گیاهان را هرس کنید. این کار باعث تحریک رشد جدید میشود، در حالی که پاییز زمان استراحت و خواب گیاه است و نیازی به رشد تازه ندارد. همچنین، با شروع فصل سرما در پاییز، گیاهی که هرس شده فرصت کافی برای مقاوم شدن قبل از اولین یخبندان را نخواهد داشت. بنابراین، هرس کردن در این فصل میتواند به شدت موجب ضعف گیاهان و درختان شود.
جمع بندی
اگر به تازگی باغی احداث کردهاید یا باغ شما با مشکلات یک باغ بینظم روبروست، بهترین راهکار استفاده از انواع هرس درختان بر اساس شرایط خاص باغتان است. زمان مناسب برای هرس درختان از همان سال اول کاشت آغاز میشود، یعنی وقتی که نهال را کاشتهاید. اما اگر باغی خریدهاید که دارای درختان بالغ است یا اگر از ابتدا خودتان مسئولیت آن را داشتهاید ولی هنوز اقدامی نکردهاید، همچنان فرصت دارید.
حال که با زمان مناسب هرس آشنا شدید، اقدام کنید و نظم و ترتیب به باغ خود ببخشید. اگر نیاز به حضور متخصصین برای خدماتی مانند هرس درختان دارید، با شرکت نهالوند تماس بگیرید تا بهترین خدمات را دریافت کنید.